Reflecteren
Vandaag is de meteorologische winter gestart en daarmee is de laatste maand van het jaar begonnen. De maand van ‘wie zoet is, krijgt lekkers’ en de lange rijen voor de kassa. De maand van de koude oostenwind en onder een kleedje op de bank. Het is tevens de maand van bezinning; terugkijken op het jaar dat we binnenkort gaan afsluiten. Tijd voor reflectie.
Het heeft op zichzelf iets melancholisch om stil te staan bij dat wat is geweest, want ook wanneer het mooie herinneringen zijn waar je een warm gevoel van krijgt: het komt niet meer terug. Een vorm van onvervuld verlangen kan de kop op steken wanneer we terugdenken aan die mooie zomeravond, of die geweldige dag in het park. Wanneer je in alle rust het voorbijgaande jaar aan je laat passeren, kunnen er natuurlijk ook ervaringen boven komen drijven waar je liever niet aan terugdenkt. Hetzij ervaringen die je zelf hebt doorleeft, hetzij de beelden van het leed in de wereld die op je netvlies staan. We ontkomen er niet aan dat ook 2014 zijn schaduwkanten kent. Het fantastische mechanisme van ons brein stelt ons in staat om keuzes te maken. Daarom wil ik 2014 graag afsluiten met gedachten aan alle mooie ervaringen van het afgelopen jaar.
Opnieuw beleven
Reflecteren gaat verder dan alleen het terugdenken aan bepaalde gebeurtenissen. Wanneer je reflecteert, wil je de ervaring, handeling of gedachte opnieuw doorleven met als doel er iets van te leren. Of preciezer nog: je wil jezelf beter leren kennen. In feite maak je jouw ervaring vruchtbaar. Het mooie effect van deze oefening is dat je ervaring nog intenser wordt en je inzichten kan geven waar je tot op heden niet bewust van was. De verdieping zorgt ervoor dat je in de toekomst wellicht andere keuzes maakt, of misschien geeft het je juist de rust en de kracht om je beslissing niet meer in twijfel te trekken. Hoe dan ook, je neemt meer verantwoordelijkheid voor je handeling, gedachte of ervaring en dat alleen al betekent groei.
Met dat vertrekpunt, kun je zelf bepalen wat je wil laten groeien. Het reflecteren op een ervaring kan op verschillende manieren en iedere manier heeft zo zijn eigen effect. Je kunt bijvoorbeeld zelf gaan nadenken, of navoelen, zonder dit met iemand anders te delen. Je sluit je ogen en laat de situatie nog eens als een film aan je voorbij gaan. Het is een woordeloos proces waarbij je in je hoofd de ervaring over-denkt. Wat zag ik mijzelf doen, welke emoties heb ik ervaren? Hoe voelt het om die situatie weer te herleven? Dit kan een goede oefening zijn om op een rustig moment nog eens terug te grijpen op je beleving. Het vraagt geen zorgvuldige formulering en je bent vrij om bepaalde gedachten te laten vervliegen.
Een andere optie is om de ervaring te bespreken met iemand anders. De kunst is om zo precies mogelijk de beleving te her-leven. Dankzij de dialoog en de vragen die je worden gesteld, word je ertoe gedwongen om je gedachten en gevoelens uit te spreken. Daar waar je in je hoofd nog weg kon komen met het negeren van bepaalde momenten van de beleving, kun je dit in een gesprek niet meer. Dankzij deze stap, vindt er verdieping plaats omdat je bewuster wordt van je eigen gedrag. Ongetwijfeld heeft het gesprek een nawerking en zorgt het ervoor dat je de ervaring intenser beleefd. Denk maar eens aan een mooie film waar je over praat met je partner of een collega. Je vertelt op welke momenten het verhaal je greep. Dankzij het gesprek weet je nog beter waarom juist dat deel van de film je zo raakte. Zonder een gesprek vervliegt deze ervaring.
Diepere laag
De meest krachtige reflectie is wanneer je jouw ervaring opschrijft in volledige zinnen. In gesproken taal kun je nog wegkomen, omdat je bepaalde gedachten en zinnen niet hoeft af te maken. Door de woorden op papier te zetten en jezelf letterlijk met deze tekst te verbinden, ga je nog een laag dieper. Je verwoord heel precies wat je hebt gezien, gehoord, gedacht en gevoeld. Jouw eigen gedrag, in relatie tot de ervaring komt heel duidelijk naar voren en je leert daarom weer wat meer over jezelf en je drijfveren.
Neem komende maand eens de tijd om te reflecteren op een ervaring die voor jou belangrijk is geweest en zie de reflectie als het uitpakken van een surprise of het geven van een kerstcadeau aan jezelf. Reken maar dat dit je helpt om weer wat dichterbij de essentie te komen van waar het allemaal omdraait: zelf-kennis.